چکیده

پژوهش حاضر ازنظر هدف، جزء تحقیقات کاربردی، ازلحاظ ماهیت جزء تحقیقات کمی و از لحاظ روش گردآوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش, محتواي کتب دوره ابتدایی درسال تحصیلی 1399-1400 و نمونه آماری پژوهش شامل کتب هدیه‌های آسمانی، فارسی، علوم تجربی و مطالعات اجتماعی می باشد. ابزار گرداوری داده‌ها، چک‌ لیست مولفه‌های کلیشه‌های جنسیتی کژکارکرد, روش تجزیه و تحلیل، استفاده از آمار توصیفی و آنتروپی شانون است. نتایج پژوهش نشان داد که در کتاب مورد بررسی پایه چهارم از مجموع 25 مورد کلیشه‌ جنسیتی کژکارکرد، مولفه‌ فعالیت‌های مخصوص مردان با فراوانی ۷, در کتاب پایه پنجم از مجموع 33 مورد کلیشه‌ جنسیتی کژکارکرد، مولفه‌ تصاویر پسران و مردان با فراوانی 8 مورد بیشترین فراوانی را دارد. در کتاب مورد بررسی پایه ششم از مجموع 30 مورد کلیشه‌ جنسیتی کژکارکرد، مولفه‌ فعالیت‌های مخصوص مردان با فراوانی 8 مورد بیشترین فراوانی را دارد. همچنین نتایج نشان داد که مولفه‌های مشاغل مخصوص زنان، فعالیت‌های مخصوص زنان و نقش‌های اجتماعی زنان با ضریب اهمیت 154/0 در رتبه اول؛ مولفه شخصیت‌های اول داستان و شعر (پسر) با ضریب اهمیت 101/0؛ تاکید بر جنسیت مذکر با ضریب اهمیت 075/0؛ صفات زنانه با ضریب اهمیت 059/0؛ تصاویر دختران و زنان با ضریب اهمیت 058/0؛ فعالیت‌های مخصوص زنان با ضریب اهمیت 056/0؛ تصاویر پسران و مردان با ضریب اهمیت 032/0؛ مشاغل مخصوص مردان با ضریب اهمیت 023/0؛ صفات مردانه با ضریب اهمیت 012/0؛ فعالیت‌های مخصوص مردان با ضریب اهمیت 0009/0 و بقیه مولفه‌ها با ضریب اهمیت صفر در رتبه آخر قرار دارند. با انجام این پژوهش ها می توان انتظار داشت که در کتاب‌های دوره ابتدایی کمتر به مولفه‌های کلیشه‌های جنسیتی کژکارکرد پرداخته شود و مواردی هم که به صورت خواسته یا ناخواسته در کتب وجود دارند، حذف شوند.

Abstract

In terms of purpose, the present study is a part of applied research, in terms of the nature of research is a part of quantitative research and in terms of data collection and analysis method is content analysis. The statistical population of the study is the content of elementary school books in the academic year 1399-1400 and the statistical sample of the research included books of heavenly gifts, Persian, experimental sciences and social studies in the second elementary school. The data collection tool was a checklist of components of dysfunctional gender stereotypes, and the method of analysis was descriptive statistics and Shannon entropy. The results showed that in the fourth grade book out of 25 cases of gender dysfunction, the component of activities for men with a frequency of 7, in the fifth grade, out of a total of 33 cases of gender dysfunction, the component of images of boys and men with a frequency of 8 has the highest frequency. In the sixth grade book out of 30 cases of gender dysfunction, the component of activities for men with a frequency of 8 has the highest frequency. The results also showed that the components of women's jobs, women's activities and women's social roles with a significance coefficient of 0.154 in the first place; Component of "first characters of story and poem (boy) with a coefficient of importance of 0.101; Emphasis on male gender  with a coefficient of importance of 0.075; Feminine traits" with a coefficient of importance of 0.059; Images of girls and women with a significance coefficient of 0.058; Activities for women with a significance coefficient of 0.056; Images of boys and men with a significance coefficient of 0.032; Jobs for men with a significance coefficient of 0.023; Male traits with a significance coefficient of 0.012; Men-specific activities with a coefficient of importance of 0.0009 and the other components with a coefficient of importance of zero are in the last rank. It can be concluded that in elementary school textbooks, less attention is paid to the components of dysfunctional gender stereotypes and the are eliminated.